ERKEN DÖNEM OSMANLI MİMARİSİ

Ağustos 13, 2021

"EN BÜYÜK OSMANLI MİMARI GELENEKTİR." G. GOODWIN

Daha çok geleneğin tekrarı vardır. Farklılaşmalar, biçim değişmeleri, yaklaşımlar çok uzun sürelerde değişirdi.

Bizans etkisiyle taş-tuğla almaşık sistem ve kubbe kasnağı görülür.

Kentsel Gelişim Dinamikleri

Ahiler

- Esnaf örgütü (erdem kardeşliği)

-Kendi tekke ve zaviyeleri var, kendi İslam yorumları, gelenek ve ritüelleri mevcuttu.

Dervişler

-Kolonizasyon önderleri

-Kendi tekke ve zaviyeleri var, kendi İslam yorumları, gelenek ve ritüelleri mevcuttu.

Ulema

-Şeriatın bekçileri

-Sünni İslam'ın devlette ve millette tek geçerli görüş olmasını savunurlardı.

Dini farklı yorumlayan insanlarla heterojen bir yapı vardır. Bu kentleşmede kendini gösterdi. Örneğin bir mahalle kurulacaksa oraya önce dervişler gider, zaviye kurar, geleneklere göre yerleşirdi. Diğer yandan ulemalar, iktidarın yorumcuları, heterojen yapıyı doğru bulmuyorlardı.

İMAR ETMEK; ŞENLENDİRMEK, BİR YERE YAŞAM GÖTÜRMEKTİR. DİKKAT EDİLECEK HUSUS İSE BİLGE MİMAR TURGUT CANSEVER'İN DEĞİNDİĞİ GİBİ "ŞEHRİ İMAR EDERKEN NESLİ İHYA ETMEYİ İHMAL EDERSENİZ, İHMAL ETTİĞİNİZ NESİL İMAR ETTİĞİNİZ ŞEHRİ TAHRİP EDER."

Tek Kubbeli Camiler

Ulucamiler genellikle çok kubbeli, çok ayaklı olurken daha küçük camiler tek kubbeli harim mekanı ve önündeki son cemaat mahalinden ibaret olarak inşa edilmiştir.

Erken Dönem Tek Kubbeli Camilerinin Genel Özellikleri

-Erken dönem tek kubbeli camilerde harim duvarlarının uzatılarak son cemaat mahalinin yanlarının kapatılmasına sıklıkla rastlanır.

-Kubbeye geçiş elemanı genellikle Türk üçgenidir.

-Minareye sahip olmak zorunda değillerdir. Bir çok minare bu camilere sonradan eklenmiştir.

-İlk minareler genelde yapıdan bağımsız kule gibi inşa edilmişlerdir, çoğunun günümüze sadece kaidesi özgün olarak gelmiştir.

-Minareler genelde girişin soluna konulur ancak bu kesin bir kural değildir.

-Almaşık duvar tekniği, duvarlarda sınırlı açıklık, yüksek kubbe kasnağı ve kiremit çatı kütlelerin genel özellikleridir.

-Nadir istisnalar dışında yapı iç ve dış bezemesi sınırlıdır.

Hacı Özbek Cami, İznik

Osmanlıdan önce tek mekandan oluşan cami pek yoktu. Tek kubbeli avlusuz camiler görülmeye başlandı. Beşik çatılı mahalle camileri de vardı. Ayrıca, görkemli ulu camilerin inşaası başladı.

Bu caminin son cemaat mahalinde solda çapraz tonoz, sağda beşik tonoz görülmektedir. Kubbesi sağlam kalmış ilk cami. Kitabesi de sağlam şekilde günümüze ulaşmıştır.

Yeşil Cami, İznik