1.  Rölöve Çizimleri

a) 1/500 veya 1/200 vaziyet planı (Mevcut Durumun Belgelenmesi)

Parselde yer alan yapının mimari öğeleri (avlu, bahçe duvarları, kuyu, fırın, tandır, çeşme, müştemilat vb.) ve doğal öğeler (ağaç, bitki türleri, ekili-dikili alan vb.) yapı-avlu-bahçe girişleri, yapının kendi parselindeki oturumu ve köşe kotları, yol yapı ilişkisini tanımlayan kotlar gösterilecektir. Vaziyet planında sokak-bina ilişkisini gösterir, aynı ölçekte kesit bulunacaktır.

b) Kat planları, (genellikle 1/50 ölçeğinde)

c) Çatı planı 

d) Cepheler 

e) Döşeme ve tavan planları 

f) En az iki kesit (Kurulun gerekli görmesi halinde ikiden fazla) Birbirine dik, bir tanesi merdivenden geçecektir.

g) En az iki sistem detayı (Cephe 1/20, Plan 1/20, Kesit, 1/20) (Kurulun gerekli görmesi halinde ikiden fazla çeşitli ölçeklerde uygulama projesi çizim tekniğinde)   

h) Pencere, kapı, tavan eteği, ocak, dolap, niş, saçak, taşıyıcı sistem, süsleme elemanları vb. yapı öğelerinden tipik olanlarına ilişkin sistem ve nokta mimari detaylar (Ölçekler 1/10, 1/5 ve 1/1 dir.)

2. Vaziyet Planı Raporu

Yapının ve bulunduğu parsele bitişik komşu yapıların pafta, ada, parsel, envanter ve kapı numarası, mülkiyet sınırları (Kadastral) mülkiyet durumları, son durum sahiplilik sicil kayıtlarına yer verilecektir.

3. Alt Yapıya İlişkin Şematik Gösterimler

Yapının mevcut halihazırdaki varsa özgün pis su tesisatının, yeni elektrik, su, havagazı, telefon tesisatı gösterilecektir.

4. Fotoğraf Albümü 

Çekim yönlerinin kroki üzerinde gösterildiği, çekim tarihi ve çekim yapan kişinin adının belirtildiği, yeteri kadar iç ve dıştan çekilmiş fotoğrafları içeren (10x15 cm ebadında) genelde A4 normunda albüm, (Kurulun gerekli görmesi durumunda aynı yerden çekilecek saydamlar set halinde çerçevelenerek üzerine çekim tarihi ve yeri belirtilerek teslim edilecektir.)

5. Rölöve Analiz Raporu

A- Tanımlar

a) Yapıların oluşumunu sağlayan ekonomik, sosyal, kültürel ve tarihi etkenler ile özgün kullanımına ilişkin ulaşılabilen belgeler, kaynaklar (fotoğraf, resim, tapu kaydı, vb.)

b) Yapının mimari tanımı (Her proje için yapının çevresi ile ilişkisi konumu, açık ve kapalı mekanların mimari tanımı, işlev tanımı, mimari elemanları vb.)

c) Yapım tekniği ve malzeme kullanımı, temel yatay ve düşey taşıyıcı elemanlar, dolgu elemanları, yatay ve düşey kaplama elemanları, örtü malzemeleri ve tekniği, süsleme elemanlarına ilişkin mevcut durum tanımları

B- Sorunlar ( Mevcut Fiziki Durum Değerlendirmesi)

a) Yapısal bozulmalar, deformasyonlar ve dağılımları, temel sorunları, yatay ve düşey yönde taşıyıcı sistem sorunları, dolgu malzemesinin sorunları, cephe elemanları sorunları, cephe kaplama ve üst örtü malzemesine ait sorunlar, cephe mimari süslemelere ve yapı malzemesine ait sorunların tespiti, nedenleri, çözüm önerileri.

b) Kullanım (Aşırı yüklenme, terk edilme vb.) sonucu oluşan bozulmalar ve dağılımları,

c) Dış fiziksel etkenler (rüzgar, kar, yağmur, güneş, don, yeraltı suyu vb.) sonucu oluşan bozulmalar ve dağılımları,

d)Malzeme sorunları; Yapıdaki mevcut malzemelerin durumu ile korumaya yönelik müdahale yönteminin belirlenmesi ve yeni önerilecek malzemenin tespiti için yapılması gerekli olan malzeme laboratuar analizlerinin verilmesi,

C- Rölöve Müdahale Paftaları

Belirlenen (sistem ve yapı öğelerine ait detaylar hariç) ölçüsüz rölöve çizimleri üzerinde şu hususlar işlenecektir.

a) Yapıya çeşitli dönemlerde yapılan müdahaleler ve bunların dönemlerine göre gruplandırılması, 

b) Yapıda bugün mevcut olmayan elemanlara ilişkin olarak yapıdan elde edilebilen bilgiler, izler,

c)  Dönem eklerinin, korunması gerekli nitelikte olup olmadıklarının belirlenmesi,

d)  Rölöve analiz raporu ve rölöve müdahale paftalarında belirtilen malzeme, bozulmalar ve muhdeslerin tanımları ölçüsüz rölöve paftaları üzerinde işlenecek ve raporla gerekli referans ilişkisi kurularak öneriler ve kararlar getirilecektir.

Mimarlık mesleğinin gündemini, ekonomisini ve pratiğini değiştireceği düşünülen salgın sürecinde, mimarlık mesleğine dair profesyonel üretim süreci hakkında yaratılacak ortak akıl ve deneyimler, mesleğimizin ve tüm ülkenin artan risk profiline karşı, daha dirençli olmasına katkılarda bulunacaktır. 

Bu bağlamda; afetlerde kriz yönetim ve toparlanma (çıkış) için ihtiyaç ve beklentileri anlamak, COVİD-19 Pandemisinin mimarlık mesleğine etkilerini ve sunduklarını değerlendirmek ve toplumsal dayanışmayı büyütmek üzere bu zorlu dönemde olumsuz etkiyi azaltmak ve gelecek konusunda yapabileceklerimizi ortaya koymak amacıyla, Kriz ve Risk Yönetimi Uzmanı Erdem Ergin’in katılımı ile gerçekleşmiş “Dirençli Kentler ve Mimarlık” konulu çevrimiçi konuşmalar dizisini sunuyoruz.

Mimarlık özünde insanoğlunun doğa üzerinde hakimiyet kurma, doğayı dönüştürerek kendine yapay çevreler oluşturma eylemidir. Bu süreçte doğada bulduğu malzemeleri de dönüştürerek kullanır. Bu anlamda mimarlık “doğal olarak yapay”dır. Ancak mimarlığın geleneksel kabulleri içinde bazı malzemeler doğal-yapay olarak adlandırılmaktadır. Burada doğallık ve yapaylık bir malzemenin doğada bulunduğu ilk haline göre uğradığı değişimin derecesini ifade eden sınırları temsil etmektedir. 

BETONARME

Mimar Doç. Dr. ZEYNEP ERES moderatörlüğünde yürütülen “İstanbul’un Kent Tarihinden Kesitler” adlı 5 bölümlük e-seminer dizisinde İstanbul’un kültürel ve doğal değerlerinin yanı sıra günümüzdeki korunmuşluk durumlarının ve onları bekleyen tehditlerin tartışılması amaçlanmıştır.

İstanbul, özel coğrafi konumu nedeniyle tarih öncesi çağlardan bu yana tercih edilen bir yerleşim yeri olmuştur. Kent, tarihsel süreç içinde Bizans, Osmanlı gibi büyük devletlere de başkentlik yapmış ve bin yıllar içinde görkemli anıt yapılarla donatılmıştır. İstanbul’un çekici topografik özellikleri de anıtların yer seçiminde etkili olmuş, böylece doğal ve mimari çevre birlikte özgün bir kültürel peyzaj oluşturmuştur. Günümüz İstanbul imgesini tanımlayan ve sıklıkla koruma sorunlarına dikkat çekilen “tarihi yarımada silueti”, aslında zaman içinde pek çok değişim yaşayarak bugüne ulaşmış olan ve İstanbul’un geçmişindeki farklı dönemlerin, farklı kültürlerin izlerini taşıyan bir bütünlüktür.

İstanbul’un tarih öncesi çağlarından Bizans, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemine ulaşan bir dizi seminer olarak kurgulanan bu etkinlik kapsamında, İstanbul’un tarihi kent kimliğini tanımlayan önemli anıt yapıları, kentsel dokuları, ilginç doğal ortamları ve bunların zaman içindeki değişim ve dönüşümleri uzmanlar tarafından aktarılacaktır.

1- “Tarihöncesi Dönemde İstanbul: Kültür ve Doğa”

2- “Bizans Döneminde İstanbul: Surlar ve Günümüzde Koruma Sorunları”

Yaşanan salgın sürecinde mimarların mesleki gelişim ve paylaşım ortamlarını zenginleştirmek ve yaygınlaştırmak amacıyla TMMOB Mimarlar Odası Sürekli Mesleki Gelişim Merkezi tarafından çevrim içi “SMGM E-Seminerleri” hayata geçiriliyor.

COVID-19 pandemisinin tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de hayatın normal akışını sekteye uğrattığı bu süreçte TMMOB Mimarlar Odası Sürekli Mesleki Gelişim Merkezi (SMGM), çevrim içi katılıma ve YouTube üzerinden canlı takibe olanak sağlayan e-seminer programlarını hayata geçirdi. “İstanbul’un Kent Tarihinden Kesitler” seminer dizisi ile başlayan etkinlikler “Dirençli Kentler ve Mimarlık” konulu söyleşilerle devam edecek.

https://www.youtube.com/c/TMMOBMimarlarOdas%C4%B1/videos

Amaç

Konu

Tarihi yapıların strüktürel performansı ve dayanımını belirlemek için sayısal (analitik) model hazırlarken hangi adımlara göre hareket edilmelidir? 

1. Ayrıntılı rölöveler sağlanmalıdır. Taşıyıcı sistem elemanlarının kesit boyutları ve malzeme nitelikleri, metal bağlantı çubuklarının olup olmadığı vb. bilgiler ile yapının strüktürel kapasitesi doğru bir şekilde elde edilmelidir.

2. Yapının taşıyıcı sisteminin mevcut durumu dikkatli bir şekilde gözlemlenmeli; çatlaklar, malzeme bozulmaları, aşırı deformasyonlar ve mesnet çökmeleri. 

3. Yapıya etki eden çevresel etkilerin ve yüklerin değerleri tam olarak hesaplanmalı ve analiz sırasında doğru olarak uygulanmalıdır. 

4. Yapı elemanlarının malzeme özelliği için değerler, ya örnek alınarak laboratuvarlarda hesaplanmalı ya da benzer yapılar için daha önce yapılan çalışmalar sonucu üretilmiş ve uluslararası literatürde öngörülen bağlantılardan yararlanılarak elde edilir veya yürürlükteki şartnameler dikkate alınarak seçilir. 

5. Taşıyıcı sistem arasındaki etkileşim ve elemanların birleşme noktalarındaki yük aktarım mekanizması dikkatli bir şekilde incelenmelidir. 

6. Sayısal model hazırlanırken ne tür elemanların kullanılacağına dikkat edilmelidir. Çizgisel, yüzeysel veya hacimsel elemanlardan seçilerek ilerlemelidir.

7. Sayısal model hazırlandıktan sonra olası Bütün yük durumları ve çevresel etkiler altında hesaplar yapılmalıdır. Sayısal model yapının temel strüktürel davranışını sergilediği için, öncelikle kendi ağırlığı ve sabit yükler altında bir hesap yapılarak model kontrol edilebilir. Öngörülen şekilde davranması modeli doğrular. Ayrıca taşıyıcı sistemin zayıf noktaları bu kontrolü sırasında kolaylıkla saptanabilir. Grafiksel renklendirilmiş görseller elde edilerek sonuçlar görünüp kılınabilir ve değerlendirilir.

Kaynak: ÜNAY, A.İ., "A Method For Evaluation of The Ultimate Safety of Historical Masonry Structures" Unpublished PhD. Thesis, Middle East Tecnical University, Department of Architecture, Ankara, June, 1997.

Gombrich, E.H. Sanatın Öyküsü, çev. Erol-Ömer Erduran. İstanbul, 1999.

Frampton, K.  Modern Architecture, A Critical History. Londra, 2007.

Kostof, S.A. History of Architecture: Setting and Rituals. Oxford, 1985.

Pevsner, N. Avrupa Mimarisinin Anahatları, çev. S. Batur. İstanbul, 1970.

Roth, L. Mimarlığın Öyküsü: Öğeleri, Tarihi ve Anlamı, E. Akça. İstanbul, 2000.

Ragon, M. Modern Mimarlık ve Şehircilik Tarihi. çev. M. A. Erginöz. İstanbul, 2010.

Düzensiz plan şekline sahip ve büyük bir alana yayılan çağdaş betonarme ve çelik binalar dilatasyon sayesinde mimari plan değiştirmeden yapısal anlamda birbirinden davranış ve fiziksel olarak tamamen ayrı düzenli yapılar haline getirilebilir. Fakat aynı özelliklere sahip tarihi yapılar dilatasyon bırakılmadan yapısal anlamda bir bütün olarak inşa edilmiştir. Özellikle deprem sırasında kütle farkının büyük olduğu bölümlerde çatlak meydana gelir ve bu çatlaklar genellikle yapının sismik davranışını değiştirir. 

Çağdaş yapıların strüktürel malzemeleri süreklilik özelliği gösterir. Örneğin beton tamamıyla sürekli bir malzeme iken tarihi yapıların yığma taş veya tuğla örgü sistemleri ile oluşturulan taşıyıcı sistem elemanlarının malzemeleri süreklilik özelliği göstermez. Bu durum da çağdaş ve tarihi yapılarda mekanik olarak önemli bir farktır. 

Tarihi yapılarda zaman etkisi, yıllar boyunca meydana gelen çatlamalar, oturmalar çağdaş yapılara göre çokça farklılık gösterir. Bu sebeple tarihi yapılarda malzemelerin elastik özelliklerini tahmin etmek oldukça zordur. Bu faktör doğrusal elastik olmayan yöntemlerle hesap yapılmasının gereklerinden biridir.

Kaynak: ÜNAY, A.İ., "A Method For Evaluation of The Ultimate Safety of Historical Masonry Structures" Unpublished PhD. Thesis, Middle East Tecnical University, Department of Architecture, Ankara, June, 1997.

ÖRNEK ALAN SÜMBÜL SOKAK VE  ODAK GRUP ANKETLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ 

Görsel 25: 2019 çevre yeni yapılaşma örnekleri  

ODAK GRUP ANKETİ  

Bu ödev için genel araştırmalarla elde edilen yöntemlerin kesinliğinden ve genelleştirilebilir olmasından yararlanılmış, hem de anket çalışma yönteminin derinlemesine ayrıntıları gösterebilme özelliğinden yararlanılmıştır.  

Sümbül Sokak ile kurulan ilişkilerimizin bu anlamda oldukça yoğun bir tanışıklığa dayandığı söylenebilir. Sokağın akrabalık/tanıdıklık/hemşerilik üzerinden gerçekleşmesinin bu coğrafi yapının oluşmasında payı büyüktür.  

Anketteki sorular belirli konulara yönelik sınıflandırılarak oluşturulmuştur.

ODAK GRUP ANKETİ KATILIMCILARINDAN BAZI CEVAPLAR

“Hüseyin Ordu’dan 1976’da aldım arsayı. Aynı yıl yaptım gecekonduyu. Belediyeye ihtiyacım olduğunu söyledim, yaptım. İkinci etapta 2 katlı yaptım. Sonra da 3. katı yaptım. İyi durumda mevcut yapım. Benim tapuyu üç parça yapmışlar. İlkini m2 500 tl’den aldık, sonra 1000 tl, üçüncü parçayı 1500 tl den aldık. Ödeme seçeneği de sunulmadı. Başka belediyeler beş sene taksitlendirme yaptılar. Başlamış şantiye bizi toz içinde bıraktı. Proje bitince burada oturacağım, komşuları tanımak için uğraşacağız. Yeni yapı çok iyi olacak diye veriyoruz, yoksa niye verelim. Çocuklar yine parkta oynayacaktır.”