Mozaiklerin korunması için ilk etapta basit temizlik, geçici sağlamlaştırma, yapılanlar için belgeleme çalışmaları gerekli aşamalardır.
Antik onarımlar, kayıp bölgeler, korozyon tabakaları, tamamlanan/ kaldırılan kısımlar ve tüm müdahalelerin belirtildiği detaylı çizimler yapılması gerekir. Siyah beyaz ve renkli, ölçekli fotoğraflar oluşturulmalıdır. Eskizler ve gelecekteki onarımlara bilgi sağlayacak detaylar işe yarayacaktır.
Şeffaf Plastik (Asetat)
Motifin, asetat tabakalar üzerine birebir çizilmesi ekonomik ve zaman kısıtlaması altında tercih edilebilecek basit fakat etkili bir belgeleme yöntemidir.
Fotomozaik
Fotoğraflar dik çekilmeli ki dijital ortamda üzerinden çizilebilir olmalı. Mozaiğin büyüklüğüne göre kare ızgaralar oluşturarak fotoğraf çekilebilir.
Kazı Sırasında Koruma
In situ koruma, yok edici arazi şartları ile baş etmeyi gerektiren genellikle sınırlı kişilerle icra edilen mücadeledir. Mozaik tabanla karşılaşınca koruma personeli ve ekipman hazır oluncaya kadar hafriyat durdurulur. Hatta mozaik kazı toprağı ile örtülür. Bu toprağın yavaş kuruması için üzeri geçici olarak hasır bez ile kapatılır. Böylece çiçeklenme sonucu çatlamalar önlenir.
Temizlik
Yöntemler kire göre belirlenir. Uygun, basit ve zararsız yöntemlerden başlamak; eğer gerekirse uzmanlık gerektiren kompleks yöntemlere başvurmak gerekir.
Su ve fırça ile basit temizlik; iyi durumdaki mozaikler için, toprak tamamen alınınca yumuşak, plastik veya kıl fırçalarla, el süpürgeleri ile temizlik yapılır. Fırça dairesel hareketlerle kullanılır.
Mozaik tabakaları; tessera tabakası (tessellation) (mozaik parçaları), yatak harcı, ince harç (nucleus), kaba harç (rudus), blokaj (statumen)
Konservasyon Raporu
Belgeleme, teşhis ve uygulama aşamalarından oluşur. Olması gerekenler; çalışılan eser adı ve konumu, raporun amacı ve içeriği, alınan malzemelerin gözleme dayalı ön tanımları, yapılan analizlere ve edinilen verilere ilişkin bilgi, analiz sonuçları ve karşılaştırılmalı değerlendirmesi, gerekli görülen yardımcı bilgiler, uygulamada kullanılacak malzemeler/ teknikler/ konservasyon önerileri, koruma yöntemleri ve bakım önerileri, ilgili görseller.
Örnek Alınırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
1. Araştırılacak konuya referans olabilecek uygun noktada birden fazla örnek alınmalıdır. 3 olabilir. Böylece yedekte müdahale edilmemiş örneklere ihtiyaç duyulduğunda kullanılabilir.
2. Örnek sayısı belirlemede temel ölçüt analizlerin hedefi olmalıdır.
3. Örneklerin alındığı yerler rölöve çizimine işlenmeli.
4. Örnekleri detay ve genel olarak fotoğraflamalı.
5. Örnekler kilitli şeffaf poşetlerde saklanmalı.
