İlk olarak taşın cinsini, fiziksel ve mekanik özelliklerini bilmek gerekir. Onarımda kullanılacak olan malzemeler buna göre seçilir. Niteliği bilinmeyen taşa karakterizasyon yapılır. Örnek için 5x5x5 cm 25-40 gr ve 5'er adet parça gereklidir. (Tuğla ve seramik için de benzer yollar takip edilebilir.)
Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri İçin Gerekli Testler
Yoğunluk/ özgül ağırlık, nem ölçümü, kılcallık katsayısının tayini, asit kaybı ve elek analizi, parazite tayini, iletkenlik ölçümü, tuz testleri, petrografik analiz; stereo mikroskop ile görsel analiz, ince kesit hazırlama, parlatma
Aletli ileri analizler; Sem-EDX ile görsel analiz, XRD
Konsolidasyon derinliği tespiti için; iyot buharı, difüzyon, su damlası deneyleri yapılması ve Sem-EDX fotoğraflarının incelenmesi uygun olacaktır.
Mekanik Özellikleri İçin Gerekli Testler
Basınç, çekme, eğilme, burulma, aşınma dirençleri, Schmidt çekici ile sertlik, Atterberg limitleri
Biyolojik Özellikler
Mantar, bakteri, niken tespiti
Yüzey koruyucu ve sağlamlaştırma malzemelerinin etkinliğinin belirlenmesi için; toplam su emme, kılcallık katsayısı, su buharı difüzyon direnç faktörü gibi fiziksel özelliklerinin tespiti ve UV testi yapılmalıdır.
Eskitme Testleri
Bozulmaya ne kadar dirençli olduğunu ölçmek için yapılır. Donma çözülme, tuz kristal, UV testi, SO3 (kükürt), H2SO3,çözünürlük testi.
Harçlar
Agregalar incelenir. Analizleri yapılır. Noktasal yükleme yöntemi uygulanır. Örnek olarak 3 adet, en az 10 gr alınır. Sıvalar, boyalı veya kalem işi yüzeyler için renk araştırması ve karakterizasyon yapılır. Raspa yapmak gerekebilir. Ardından yapılacak sağlamlaştırma, yeni üretimde kullanılacak bağlayıcı tipi, enjeksiyonun takibi ve uygulama metodu belirlenmeli, ayrıca tarif edilmelidir.
Mozaiklerin korunması için ilk etapta basit temizlik, geçici sağlamlaştırma, yapılanlar için belgeleme çalışmaları gerekli aşamalardır.
Antik onarımlar, kayıp bölgeler, korozyon tabakaları, tamamlanan/ kaldırılan kısımlar ve tüm müdahalelerin belirtildiği detaylı çizimler yapılması gerekir. Siyah beyaz ve renkli, ölçekli fotoğraflar oluşturulmalıdır. Eskizler ve gelecekteki onarımlara bilgi sağlayacak detaylar işe yarayacaktır.
Şeffaf Plastik (Asetat)
Motifin, asetat tabakalar üzerine birebir çizilmesi ekonomik ve zaman kısıtlaması altında tercih edilebilecek basit fakat etkili bir belgeleme yöntemidir.
Fotomozaik
Fotoğraflar dik çekilmeli ki dijital ortamda üzerinden çizilebilir olmalı. Mozaiğin büyüklüğüne göre kare ızgaralar oluşturarak fotoğraf çekilebilir.
Kazı Sırasında Koruma
In situ koruma, yok edici arazi şartları ile baş etmeyi gerektiren genellikle sınırlı kişilerle icra edilen mücadeledir. Mozaik tabanla karşılaşınca koruma personeli ve ekipman hazır oluncaya kadar hafriyat durdurulur. Hatta mozaik kazı toprağı ile örtülür. Bu toprağın yavaş kuruması için üzeri geçici olarak hasır bez ile kapatılır. Böylece çiçeklenme sonucu çatlamalar önlenir.
Temizlik
Yöntemler kire göre belirlenir. Uygun, basit ve zararsız yöntemlerden başlamak; eğer gerekirse uzmanlık gerektiren kompleks yöntemlere başvurmak gerekir.
Su ve fırça ile basit temizlik; iyi durumdaki mozaikler için, toprak tamamen alınınca yumuşak, plastik veya kıl fırçalarla, el süpürgeleri ile temizlik yapılır. Fırça dairesel hareketlerle kullanılır.
Mozaik tabakaları; tessera tabakası (tessellation) (mozaik parçaları), yatak harcı, ince harç (nucleus), kaba harç (rudus), blokaj (statumen)
Konservasyon Raporu
Belgeleme, teşhis ve uygulama aşamalarından oluşur. Olması gerekenler; çalışılan eser adı ve konumu, raporun amacı ve içeriği, alınan malzemelerin gözleme dayalı ön tanımları, yapılan analizlere ve edinilen verilere ilişkin bilgi, analiz sonuçları ve karşılaştırılmalı değerlendirmesi, gerekli görülen yardımcı bilgiler, uygulamada kullanılacak malzemeler/ teknikler/ konservasyon önerileri, koruma yöntemleri ve bakım önerileri, ilgili görseller.
Örnek Alınırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
1. Araştırılacak konuya referans olabilecek uygun noktada birden fazla örnek alınmalıdır. 3 olabilir. Böylece yedekte müdahale edilmemiş örneklere ihtiyaç duyulduğunda kullanılabilir.
2. Örnek sayısı belirlemede temel ölçüt analizlerin hedefi olmalıdır.
3. Örneklerin alındığı yerler rölöve çizimine işlenmeli.
4. Örnekleri detay ve genel olarak fotoğraflamalı.
5. Örnekler kilitli şeffaf poşetlerde saklanmalı.
Perge
Anıt ve sitler yerinde korunmalıdır. Koruma sağlanamayacaksa arkeolojik miras kazılarak ortaya çıkarılmamalı ve çıkarıldıysa etkenlere açık bırakılmamalıdır.
Arkeolojik mirasın korunmasındaki süreçler; toprak altı, kazı, kazı sonrası süreçlerinden oluşur.
Toprak Altı Süreci
Kazıya başlamadan bu süreç iyi planlanmalıdır. Toprak altında kalmaları korunamamalarına göre daha iyidir. Toprak; parçalanmış kayalar, mineraller, kil parçaları, gaz ve mikroorganizmaları içerir. Burada biyolojik bozulmalar fazlaca görülür. Ayrıca sıcaklık değişimine bağlı donma/erime döngüsü sonucu parçalanma, suyun etkisi ile aşınmalar görülür.
Kazı Süreci
Kazı başında uzman kişiler olmalı. Kazılar, eserleri tahrip edici sonuçlar doğurabilir. Gerekli önlem alınmadığında mozaik, duvar resimleri gibi ince işler hızlıca tahrip olabilir. Sıcaklık ve nem seviyesinde ani değişimler olması engellenmelidir. Kazı alanı üzerine kalıcı örtü yapılana kadar mutlaka geçici üst örtü oluşturulmalıdır.
Kazı Sonrası Süreç
Bitki oluşumu başlıca sorunlardan. Bu sorun için ilk olarak su uzaklaştırılmalıdır. Eserlere yük bindirmeyen koruyucu üst örtü ile suyun alana inişi engellenmelidir. Böylece kristalleşme sorunu da çözülmüştür, çünkü buharlaşan su geriye kristallenme bırakmaktadır. Tüm hava şartlarından korunmuş olur.
In situ
Arkeolojik kalıntı ya da eserin işlevinin gerektirdiği yerde bulunduğunu anlatır. in situ, Latince'de “yerinde” anlamına gelir. Bilimsel olarak olgunun ya da maddenin özgün olarak bulunduğu-işlev gördüğü yerde incelenmesini anlatır. Arkeolojide ise buluntunun, gündelik yaşamda kullanıldığı yerde ele geçmesine “in situ vaziyette” olarak tanımlanır. Bir kültür varlığının arkeolojik kazı sırasında, toprak ya da herhangi başka bir malzemeyle örtülmeden önceki özgün durumu olarak tanımlanabilir.
Yeniden Gömme Stratejilerinin Geliştirilmesi
Araştırma ve denemesinin yapılması, derinliğin saptanması, çıkarılan kazı toprağının yeniden kullanıma uygun olup olmadığının değerlendirilmesi, özel malzeme veya dolgu gerekliliği, toprak ortamı, hava yüzey aşınmasının tipi, zemin suyu dikkat edilecek noktalardır.
Yüklerin iletildiği doğal malzemelerdir.
Basınç dayanımına göre sınıflandırma
A zemin: En alt kısmındadır. Kayalık ve çok sıkı çakıl.
B zemin: Sıkı kum veya ayrışmış kayaç.
C zemin: Kumul, küçük taşlar.
D zemin: Dolgu, çürüklü, sulu zemin, balçık, çamur.
Kohezyon büyüklüğüne göre sınıflandırma
Silt ve kil, kohezyonu yüksek olan toprak ve zemin türlerindendir.
Kum ve çakıl, susuz kohezyonsuz temeli oluşturur.
Temel inceleme yöntemi
Deney Çukurları: Katmanlardan bilgi edinilmesi için yapılır. 2 metre kadar indirilir.
El ile Sondaj: 6-7 m inilir. Çok sert olmayan zeminlerde.
Mekanik Sondaj: 15-20 m inilir. Kompresör kullanılır.
Zemin Deneyleri: Laboratuvara gitmeden yerinde incelenir.
Jeofiziksel Yöntem: Zemin türü ve yüksekliğini belirler.
Dilatasyon Derzi: Yapı elemanlarının zarar görmemesi için belirli bir uzunluktan sonra bırakılan boşluk. Farklı zemin özellikleri nedeniyle farklı çökmeler beklendiğinde yapılır. Çok uzun yapılarda, yatay ve düşey sürekliliğin bozulduğu yerlerde, yapı bloklarının kesişme düzleminde kullanılmalıdır.
(Düzenlemelerle farklılık gösterebilecek konulardır.)
23.Taban alanı, Taban alanı katsayısı (TAKS), Kat alanı katsayısı (KAKS), Yapı inşaat alanı ve Brüt inşaat alanı kavramlarını açıklayınız.
a) Taban Alanı (T.A.): Yapı veya yapıların, taşıyıcı sisteminin zeminle irtibatını sağlayan kolonların dış yüzeylerinin çevrelediği alandır. Bahçeye yapılan eklenti ve müştemilat taban alanı içinde sayılır.
b) Taban Alanı Katsayısı (Taks) : Taban alanının, imar parseli alanına olan oranıdır.
c) Katlar Alanı Katsayısı (Kaks) : Katlar alanının imar parseli alanına olan oranıdır.
d) Yapı İnşaat Alanı, Katlar Alanı : Bodrum kat ve çatı arası dahil olmak üzere yapının inşa edilen ve kullanılabilen tüm katlarının ışıklıklar çıktıktan sonraki alanlarının toplamıdır. Bu yönetmeliğin 42. maddesine göre düzenlenen açık çıkmalar, hava bacaları, saçaklar, iç yüksekliği 1.80 m. yi aşmayan ve yalnızca tesisatın geçirildiği tesisat galerileri ve katları, ticari amacı olmayan ve yapının kendi ihtiyacı için otopark olarak kullanılan bölüm ve katlar, genel merdiven dışında tertiplenen yangın merdivenleri, tabii zemin terasları, asansörler, kalorifer dairesi, kömürlük, sığınak, brüt 45m2.yi geçmeyen kapıcı daireleri, su deposu ve hidrofor bu alana katılmaz. Kullanılabilen katlar deyiminden konut, işyeri, eğlenme ve dinlenme yerleri gibi oturmaya, çalışmaya ayrılmak üzere yapılan bölümler ile bunlara hizmet veren depo ve benzeri alanlar anlaşılır. İnşa edilen tüm katlarının toplamıdır. Işıklıklar, hava bacaları, saçaklar ve üstü açık tabii zemin terasları hariç, bütün ortak alanlar ve açık ve kapalı çıkmalar bu alana dahildir.
24.Yapı inşaat alanı ve Brüt inşaat alanı kavramlarını, aralarındaki farkı açıklayınız.
Yapı inşaat alanı: Bodrum ve çatı katları dahil, İSKANI MÜMKÜN olan bütün katların, ışıklıklar çıktıktan sonraki alanlarının toplamı. Yapı Denetimi Yasası’na göre “ışıklıklar hariç, bodrum katı, asma kat ve çatı arasında yer alan mekanlar ve ortak alanlar dahil yapının inşa edilen bütün katlarının alanı.”.
Brüt inşaat alanı: Yapının inşa edilen bütün alanlarının toplamı. Işıklıklar, bacalar, açık veranda ve saçaklar hesaplamada bu alanın dışında tutulur.
***HESAPLAMALAR İÇİN ÖRNEKLER EKLENECEKTİR....