Mimarlık özünde insanoğlunun doğa üzerinde hakimiyet kurma, doğayı dönüştürerek kendine yapay çevreler oluşturma eylemidir. Bu süreçte doğada bulduğu malzemeleri de dönüştürerek kullanır. Bu anlamda mimarlık “doğal olarak yapay”dır. Ancak mimarlığın geleneksel kabulleri içinde bazı malzemeler doğal-yapay olarak adlandırılmaktadır. Burada doğallık ve yapaylık bir malzemenin doğada bulunduğu ilk haline göre uğradığı değişimin derecesini ifade eden sınırları temsil etmektedir.
Doğal malzeme
Ahşap, taş gibi doğadaki haline yakın malzemeleri “doğal”
Yapay malzeme
Beton, çelik, metal, alüminyum, plastik, tekstil esaslı türetilmiş malzemeleri “yapay”
Kerpiç ve tuğla gibi malzemeler ise az gelişmiş bir teknolojik müdahale aracılığıyla üretildiği için “doğal” olarak sınıflandırılırlar.
Kullanım biçimine göre:
strüktürel yapı bileşeni, kaplama malzemesi v.b.
Duyusal özelliklerine göre:
sıcak/soğuk, yumuşak/sert, dokulu/dokusuz
Fiziksel özelliklerine göre:
homojen/heterojen, esnek/kırılgan, geçirgen-şeffaf/masif, yansıtıcı/yutucu
taş, beton, kerpiç – basınca
plastik, tekstil, ince metal – çekmeye
ahşap, çelik, alüminyum – hem basınca hem çekmeye
Malzemenin seçimi, biraraya getirilişi, detaylandırılışı ve bağlam içinde oluşturduğu süreklilik veya gerilim, yapının anlamsal ifadesinde doğrudan belirleyicidir.
Malzeme asli işlevinin yanısıra mimarlıkta dil kuran, yapıya anlam kazandıran bir gösterim aracıdır. Tasarımın başlangıç noktasını oluşturacak kadar belirleyici olabilir. Taşıyıcı sistem, açıklık, boyutlandırmalar malzemenin sınır ve olanakları içinde aranır. Ancak malzeme tasarımın hedefi değildir, tasarımın arkasındaki düşüncenin aktarılmasında bir “araç”tır.
Pazarın malzeme seçeneklerini çoğaltması malzemeyi “sonradan eklenebilecek” ve değiştirilebilecek” bir girdiye dönüştürmektedir. Malzemenin görsel efektlerine yenik düşülmesi, yüzeysel ve indirgemeci durumlara neden olabilmektedir.
Uygulamada “tasarım, malzeme, üretim kurgusu ilişkileri” üzerinden karar alınmalıdır.
