Yaşanan salgın sürecinde mimarların mesleki gelişim ve paylaşım ortamlarını zenginleştirmek ve yaygınlaştırmak amacıyla TMMOB Mimarlar Odası Sürekli Mesleki Gelişim Merkezi tarafından çevrim içi “SMGM E-Seminerleri” hayata geçiriliyor.

COVID-19 pandemisinin tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de hayatın normal akışını sekteye uğrattığı bu süreçte TMMOB Mimarlar Odası Sürekli Mesleki Gelişim Merkezi (SMGM), çevrim içi katılıma ve YouTube üzerinden canlı takibe olanak sağlayan e-seminer programlarını hayata geçirdi. “İstanbul’un Kent Tarihinden Kesitler” seminer dizisi ile başlayan etkinlikler “Dirençli Kentler ve Mimarlık” konulu söyleşilerle devam edecek.

https://www.youtube.com/c/TMMOBMimarlarOdas%C4%B1/videos

Amaç

Konu

Tarihi yapıların strüktürel performansı ve dayanımını belirlemek için sayısal (analitik) model hazırlarken hangi adımlara göre hareket edilmelidir? 

1. Ayrıntılı rölöveler sağlanmalıdır. Taşıyıcı sistem elemanlarının kesit boyutları ve malzeme nitelikleri, metal bağlantı çubuklarının olup olmadığı vb. bilgiler ile yapının strüktürel kapasitesi doğru bir şekilde elde edilmelidir.

2. Yapının taşıyıcı sisteminin mevcut durumu dikkatli bir şekilde gözlemlenmeli; çatlaklar, malzeme bozulmaları, aşırı deformasyonlar ve mesnet çökmeleri. 

3. Yapıya etki eden çevresel etkilerin ve yüklerin değerleri tam olarak hesaplanmalı ve analiz sırasında doğru olarak uygulanmalıdır. 

4. Yapı elemanlarının malzeme özelliği için değerler, ya örnek alınarak laboratuvarlarda hesaplanmalı ya da benzer yapılar için daha önce yapılan çalışmalar sonucu üretilmiş ve uluslararası literatürde öngörülen bağlantılardan yararlanılarak elde edilir veya yürürlükteki şartnameler dikkate alınarak seçilir. 

5. Taşıyıcı sistem arasındaki etkileşim ve elemanların birleşme noktalarındaki yük aktarım mekanizması dikkatli bir şekilde incelenmelidir. 

6. Sayısal model hazırlanırken ne tür elemanların kullanılacağına dikkat edilmelidir. Çizgisel, yüzeysel veya hacimsel elemanlardan seçilerek ilerlemelidir.

7. Sayısal model hazırlandıktan sonra olası Bütün yük durumları ve çevresel etkiler altında hesaplar yapılmalıdır. Sayısal model yapının temel strüktürel davranışını sergilediği için, öncelikle kendi ağırlığı ve sabit yükler altında bir hesap yapılarak model kontrol edilebilir. Öngörülen şekilde davranması modeli doğrular. Ayrıca taşıyıcı sistemin zayıf noktaları bu kontrolü sırasında kolaylıkla saptanabilir. Grafiksel renklendirilmiş görseller elde edilerek sonuçlar görünüp kılınabilir ve değerlendirilir.

Kaynak: ÜNAY, A.İ., "A Method For Evaluation of The Ultimate Safety of Historical Masonry Structures" Unpublished PhD. Thesis, Middle East Tecnical University, Department of Architecture, Ankara, June, 1997.

Gombrich, E.H. Sanatın Öyküsü, çev. Erol-Ömer Erduran. İstanbul, 1999.

Frampton, K.  Modern Architecture, A Critical History. Londra, 2007.

Kostof, S.A. History of Architecture: Setting and Rituals. Oxford, 1985.

Pevsner, N. Avrupa Mimarisinin Anahatları, çev. S. Batur. İstanbul, 1970.

Roth, L. Mimarlığın Öyküsü: Öğeleri, Tarihi ve Anlamı, E. Akça. İstanbul, 2000.

Ragon, M. Modern Mimarlık ve Şehircilik Tarihi. çev. M. A. Erginöz. İstanbul, 2010.

Düzensiz plan şekline sahip ve büyük bir alana yayılan çağdaş betonarme ve çelik binalar dilatasyon sayesinde mimari plan değiştirmeden yapısal anlamda birbirinden davranış ve fiziksel olarak tamamen ayrı düzenli yapılar haline getirilebilir. Fakat aynı özelliklere sahip tarihi yapılar dilatasyon bırakılmadan yapısal anlamda bir bütün olarak inşa edilmiştir. Özellikle deprem sırasında kütle farkının büyük olduğu bölümlerde çatlak meydana gelir ve bu çatlaklar genellikle yapının sismik davranışını değiştirir. 

Çağdaş yapıların strüktürel malzemeleri süreklilik özelliği gösterir. Örneğin beton tamamıyla sürekli bir malzeme iken tarihi yapıların yığma taş veya tuğla örgü sistemleri ile oluşturulan taşıyıcı sistem elemanlarının malzemeleri süreklilik özelliği göstermez. Bu durum da çağdaş ve tarihi yapılarda mekanik olarak önemli bir farktır. 

Tarihi yapılarda zaman etkisi, yıllar boyunca meydana gelen çatlamalar, oturmalar çağdaş yapılara göre çokça farklılık gösterir. Bu sebeple tarihi yapılarda malzemelerin elastik özelliklerini tahmin etmek oldukça zordur. Bu faktör doğrusal elastik olmayan yöntemlerle hesap yapılmasının gereklerinden biridir.

Kaynak: ÜNAY, A.İ., "A Method For Evaluation of The Ultimate Safety of Historical Masonry Structures" Unpublished PhD. Thesis, Middle East Tecnical University, Department of Architecture, Ankara, June, 1997.